نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بردیا مختاری ¹
• مهری بهار ²

¹ کارشناسی ارشد ارتباطات

² دانشیار گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

طنز چه به عنوان یک فرایند دفاعی و چه به عنوان یک نوع ادبی، بیانگر تمایلی برای کانالیزه کردن یک مسئله‌ی مشترک اضطراب‌آور یا یک انرژی پنهان در انسان است. امروزه در بسترهای عامه‌پسند، جا برای انتشار محتوای انتقادی – سیاسی بدون نقش سرگرم‌کننده و تجاری، تنگ‌ شده‌است؛ با این حال در خلال همین محتوای سرگرم‌کننده و تجاری نیز، رگه‌هایی از انتقاد و سخنان سیاسی دیده می‌شود. زمینه‌ی فرهنگی مشترک و دغدغه‌های یکسان، یکی از بسترهای پیدایش طنز و مزاح است؛ از این رو، این پژوهش با رویکردی بین‌رشته‌ای، از سویی نقش فرهنگ را در شکل‌گیری محتوا در نظر می‌گیرد و از سوی دیگر، با نگاهی ارتباطی، طنز را به عنوان حامل پیام‌های متنوع می‌کاود. همچنین با تلاشی برای طبقه‌بندی، انواع طنز را در فضای مجازی فارسی‌زبان به طور کلی مطالعه می‌کند و از این طریق، محتوای طنز و مزاحی را که در دوران گسترش ویروس کرونا در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده ‌است، سنخ‌بندی می‌نماید. از آن‌جایی که یافته‌های روانشناختی پشت ‌ایجاد بسیاری از لبخندها و شوخی‌ها، لایه‌های پنهانی از انرژی و اضطراب را شناسایی کرده‌اند، تلاش نهایی این پژوهش در راستای نمایاندن لایه‌های ناخودآگاه انرژی، خشم یا اضطراب انباشته‌شده ورای فرایندهای ارتباطی است که در قالب محتوای طنز و شوخی در فضای مجازی خود را بروز می‌دهد. سنخ‌شناسی محتوای طنز می‌تواند برای شناخت دغدغه‌های خودآگاه و ناخودآگاه جامعه مفید باشد و در این مقاله، در محتوای طنز دوران کرونا، سنخ‌های سیاسی روزمره، سیاسی-مذهبی تابوشکن، اجتماعی - ارتباطی و عامه‌پسند شناسایی و تحلیل شده است.

کلیدواژه‌ها

• سنخ‌شناسی
• طنز
• فضای مجازی
• کرونا
• هزل

موضوعات

• مطالعات فرهنگی