نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه مطالعات زنان. پژوهشکده مطالعات اجتماعی فرهنگی وزارت علوم. ایران. تهران
2 دانشگاه علامه طباطبایی
3 گروه جامعه‌شناسی. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. ایران
چکیده
امروزه توجه به فضاهای عمومی شهر یکی از مهمترین مباحث اجتماعی است خصوصاً توجه به این موضوع در میان گروه‌هایی مانند زنان که عمدتاً امکان کمتری برای بهره‌برداری از فضاهای شهری را در اختیار دارند، اهمیتی دوچندان می‌یابد. توجه به پتانسیل‌های بالقوه‌ای که کتابخانه، به‌مثابه «مکان سوم»، می‌تواند برای گروه‌های مختلف زنان داشته باشد، کانون اصلی توجه این پژوهش است. گرچه مکان سوم می‌تواند در تحقق مشارکت و دموکراتیزاسیون فرهنگی در جامعه نقش ایفا کند، اما اگر به نقد رویه‌های طردکننده در این مکان‌ها پرداخته نشود و تقویت نقاط قوت و بهبود آنها مد نظر نباشد نمی‌توان به بهبود فرآیند ادغام گروه‌های مختلف از جمله زنان در این نوع فضاها و مکان‌ها امید داشت. داده‌های این پژوهش از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با نُه زن پژوهشگر و دانشگاهی که تجربۀ استفادۀ مداوم از کتابخانه‌ها را داشته‌اند و نیز مشاهدة فضای چهار کتابخانة عمومی در مناطق شمال، مرکز و جنوب تهران و مصاحبه با کتابداران و مراجعان آنها به دست آمده است. از خلال مشاهدات و روایت‌های زنان، تلاش شده تا با تحلیل تماتیک دلایل اقبال یا بی‌رغبتی آنها در استفاده از کتابخانه‌های عمومی شناسایی شود. نتایج نشان می‌دهد که اغلب زنان تجربۀ چندان خوشایندی از کتابخانه ندارند و ترکیبی از مشخصات فضای فیزیکی، قوانین و مقررات و بی‌‌توجهی به اقتضائات خاص زندگی زنان همچون نقش مادری از دلایل مهم بی اقبالی به کتابخانه است. یکی از مهمترین نتایج برآمده از این پژوهش نیز ضرورت مبرم توجه به نیازهای ویژۀ محلی در برنامه‌ریزی و تجهیز کتابخانه در محلات مختلف شهر است.
کلیدواژه‌ها
)