مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه اصفهان

2 عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان

چکیده

«‌‌غیرت» نوعی احساس و ارزش فرهنگی در نظام خانوادگی ایران است. با وقوع تغییرات فرهنگی در طول چند دهه گذشته، مواجهه زنان با این انگاره دچار دگرگونی شده است. مقاله حاضر به دنبال این هدف است که درک زنان از غیرت مردان را تفسیر کند و بدین منظور مخاطبان فیلم سینمایی «مَلی و راه‌های نرفته‌اش» را مبنا قرار داده است. روش جمع‌آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختار یافته است؛ برای نیل به هدف، از روش تحلیل روایت استفاده می‏شود و تکنیک تحلیل، روش ویلیام لبوف است.
باتوجه به اینکه تفسیر زنان از غیرت، روایی است، یافته‌ها نشان می‌دهد که زنان، غیرت را به‌مثابة «حمایت الزامی» درک می‌کنند؛ یعنی حمایتی همه جانبه که همراه با اعتماد، عدم حرمت‌شکنی، عدم بدبینی و عدم شکاکیت است. زنان این نوع غیرت را برای زندگی خود لازم می‌دانند زیرا آن را نماد دوست داشتن و علاقة همسر تلقی می‌کنند. از نظر زنان، مردان غیرت را نوعی کنترل بر زنان دانسته و نتیجه آن تحمیل خشونت است. این عدم تقارن در فهم غیرت برای زوج‌ها، بحران ساز است. خوانش مخاطبان از فیلم نیز دوگانه است. برخی از راویان، با شخصیت «ملیحه» در فیلم احساس همدلی می‌کردند چون زندگی شبیه او را تجربه کرده بودند و برخی دیگر فیلم را اغراق آمیز می‌دانستند. این امر نشان می‌دهد که درک مخاطبان از فیلم ملهم از تجربیات واقعی زندگی‌شان است.

کلیدواژه‌ها

  • احمدی، بتول و دیگران (1387) «دیدگاه زنان و مردان تهرانی و صاحب‌نظران دربارۀ خشونت خانگی علیه زنان در ایران: یک پژوهش کیفی»، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی. تابستان، دوره 6، شماره 2، صص 81-67.

    استریناتی، دومینیک (1380) فرهنگ‌عامه. ترجمۀ ثریا پاک‌نژاد، چاپ اوّل، تهران: گام نو.

    اکبری دستک، فیض‌الله و دیگران (1397) «غیرت و کارکردهای آن در آموزه‌های دینی»، مجله بصیرت و تربیت اسلامی. بهار، شماره 44، صص122-97.

    بستان نجفی، حسین (1390) نابرابری و ستم جنسی از دیدگاه اسلام و فمنیسم. چاپ پنجم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

    تنهایی، روح‌الله (1388) هربرت بلومر و کنش متقابل گرایی نمادی، چاپ اوّل، تهران: انتشارات بهمن برنا.

    حسینی، سید جواد (1393) «امام حسین (ع) و غیرت ورزی و پاسداری از حریم خانواده»، فلسفه و کلام، پاییز، دوره9، شماره 393، صص 31-29.

    خزان، نگار و وثوقی، منصور (1395) «تبیین جامعه‌شناختی تأثیرات مردسالاری بر احساس محرومیت نسبی و احساس بیگانگی زنان از خود و از زندگی زناشویی»، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، بهار و تابستان، دوره 7، شماره 1، صص98-57.

    دهقان سیمکانی، رحیم (1392) «نقش زنانگی در مقوله اخلاقی غیرت»، فصلنامه اخلاق، پاییز، دوره سوم، شماره11، صص106-83.

    ذکایی، محمد سعید و شجاعی باغینی، نیما (1391) «مطالعه روش تحلیل ساختاری روایت در سینما»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، زمستان، دوره هشتم، شماره 29، صص 137-118.

    رودگر، نرجس و قاسمی سوته، زهرا (1394) «هنجارشناسی غیرت جنسی در اسلام از منظر روایات»، مطالعات اسلامی زنان و خانواده، بهار و تابستان، شماره 2، صص90-7.

    ساروخانی، باقر (1389) مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده. چاپ دوازدهم، تهران: سروش (انتشارات صدا سیما).

    ساسان پور، مهشید (1394) خشونت خانگی ماهیت، علل و راهکارهای مقابله با آن، چاپ اوّل، تبریز: نشر اختر.

    سلطانی، مرضیه و دیگران (1395) «مطالعه کیفی آسیب‌های تعاملی زنان مبتلابه همسر با حسادت مرضی از دیدگاه مختصصان بالینی خانواده»، مجله تحقیقات علوم رفتاری.آبان، دوره چهاردهم، شماره4، صص500-494.

    علی احمدی، امید (1396) «مدرنیته و بازنمایی خانواده در فیلم‌های سینمایی پس از انقلاب اسلامی در ایران»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، بهار، سال چهاردهم، شماره 50، صص 83-59.

    کلاین برگ، اتو (1386) روانشناسی اجتماعی. ترجمه علی محمدکاردان، ناشر: علمی فرهنگی.

    فرحانی‌زاده، مجید و محمدیان، عباس (1395) «جلوه‌های غیرت در متون عرفانی ادب فارسی (تا قرن هشتم)»، فصلنامه علمی پژوهشی عرفانیات در ادب فارسی، پاییز، شماره 28، صص 88-65.

    محمدی، جمال و رضایی، مریم (1391) «تحلیل جامعه‌شناختی روایت‌های سینمایی تعامل من/ دیگری در فضای اجتماعی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پاییز، دوره نهم، شماره 32، صص 171-144.

    مطهری، مرتضی (1375) مسئله حجاب. چاپ چهل و پنجم، تهران: انتشارات صدرا.

    موسوی، سید علی و حسینی، سید عبدالبصیر (1394) «بررسی عوامل، زمینه‌ها و انواع جرائم ناموسی (بامطالعه موردی افغانستان)»، مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، پاییز و زمستان، شماره 32، صص48-27.

    نازپرور، بشیر (1381) «همسر آزاری»، مجله زن در توسعه و سیاست، بهار، شماره 3، صص 44-25.

    نوح‌جاه، صدیقه و دیگران (1389) «شیوع خشونت خانگی علیه زنان و برخی عوامل مرتبط با آن در استان خوزستان سال 78-1386»، ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، بهار، دوره پانزدهم، شماره8، صص286-27.

    نویدنیا، منیژه و شاملو، ابراهیم (1397) «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر همسر آزاری با تأکید بر نقش نظام مردسالاری در خانواده»، مجله زن در توسعه و سیاست، تابستان، دوره 16، صص 147-131.

     

    • Ahmadi, Betoul et al. (2007) "Perspectives of Tehrani men and women and experts on domestic violence against women in Iran: a qualitative study", Journal of the Faculty of Health and Health Research Institute. Summer, Volume 6, Number 2, pp. 67-81.
    • Akbari Dastak, Faizullah and et al (2017) "jalousy and its functions in religious teachings", Islamic Insight and Education Magazine. Bahar, No. 44, pp. 122-97.
    • Ali Ahmadi, Omid (2016) "Modernity and Representation of the Family in Movies after the Islamic Revolution in Iran", Quarterly Journal of the Iranian Association for Cultural and Communication Studies, Spring, Year 14, No. 50, pp. 59-83.
    • Bostan Najafi, Hossein (2011) Inequality and sexual oppression from the perspective of Islam and feminism. 5th edition, Qom: Hoza and University Research Institute.
    • Dehghan Simkani, Rahim (2013) "The Role of Femininity in the Moral Category of Jealousy", Ethical Quarterly, Autumn, Volume 3, Number 11, pp. 83-106.
    • Farhanizadeh, Majid and Mohammadian, Abbas (2015) "Effects of zeal in mystical texts of Persian literature (up to the 8th century)", scientific research quarterly of mysticism in Persian literature, Fall, number 28, pp. 65-88.
    • Hosseini, Seyyed Javad (2013) "Imam Hussein and jealousy and protection of family privacy", Philosophy and Kalam, Autumn, Volume 9, Number 393, pp. 29-31.
    • Khazan, Negar and Vosoughi, Mansour (2015) "Sociological explanation of the effects of patriarchy on the feeling of relative deprivation and alienation of women from themselves and from married life", Journal of Social Issues of Iran, Spring and Summer, Volume 7, Number 1, pp. 57-98 .
    • Kleinberg, Otto (2006) Social psychology. Translated by Ali Mohammad Kardan, Publisher: Ilmi Farhani.
    • Mohammadi, Jamal and Rezaei, Maryam (2017) "Sociological analysis of cinematic narratives of self/other interaction in the social space", Quarterly Journal of the Iranian Association for Cultural and Communication Studies, Fall, Volume 9, No. 32, pp. 144-171.
    • Motahari, Morteza (1996) Hijab issue. 45th edition, Tehran: Sadra Publications.
    • Mousavi, Seyyed Ali and Hosseini, Seyyed Abdul Basir (2014) "Investigation of factors, contexts and types of honor crimes (with a case study of Afghanistan)", Studies in Islamic Jurisprudence and Fundamentals of Law, Autumn and Winter, No. 32, pp. 27-48.
    • Navidenia, Manijeh and Shamlou, Ebrahim (2017) "Investigation of social factors affecting spousal abuse with emphasis on the role of patriarchal system in the family", Women in Development and Politics Magazine, Summer, Volume 16, pp. 131-147.
    • Nazparvar, Bashir (2008) "Wife Abuse", Women's Development and Politics Magazine, Spring, No. 3, pp. 25-44.
    • Nohjah, Sedighe and others (2010) "Prevalence of domestic violence against women and some factors related to it in Khuzestan province in 1386-78", scientific research monthly of Kermanshah University of Medical Sciences, spring, 15th volume, number 8, pp. 27-286.
    • Rodger, Narjes and Ghasemi Sote, Zahra (2014) "The Normology of Sexual Zeal in Islam from the Perspective of Narratives", Islamic Studies of Women and Family, Spring and Summer, No. 2, pp. 7-90.
    • Sarukhani, Baqer (2008) An introduction to family sociology. 12th edition, Tehran: Soroush (Seda Sima Publishing House).
    • Sasanpour, Mahshid (2014) Domestic violence, its nature, causes and solutions, first edition, Tabriz: Akhtar Publishing.
    • Soltani, Marzieh and others (2015) "Qualitative study of interactive injuries of women suffering from morbid jealousy from the perspective of family clinical specialists", Research Journal of Behavioral Sciences. November, Volume 14, Number 4, pp. 494-500.
    • Strinati, Dominique (2010) Public culture. Translated by Soraya Paknejad, first edition, Tehran: Gam Nu.
    • Tanhai, Ruhollah (2009) Herbert Bloomer and symbolic interactionism, first edition, Tehran: Bahman Barna Publications.
    • Zokai, Mohammad Saeed and Shujaei Baghini, Nima (2013) "Study of the method of structural analysis of narrative in cinema", Quarterly Journal of the Iranian Association for Cultural and Communication Studies, Winter, Volume 8, Number 29, pp. 118-137.