نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموخته کارشناسی ارشد دین و رسانه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2 استادیار، گروه ارتباطات علم و فناوری، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (نویسنده مسئول)
چکیده
با توجه به اهمیت تربیتجنسی در توانمندسازی و آگاهسازی کودکان، والدین بهعنوان تسهیلگر نیازمند دریافت اطلاعات صحیح و متناسب با ویژگیهای فرهنگی جامعه هستند. هدف این پژوهش دستیابی به الگوی بومی تربیتجنسی ازطریق رسانه برای آموزش، آگاهسازی و توانمندسازی والدین است؛ بهطوریکه ویژگیهای فرم و محتوای تربیتجنسی رسانهای شناسایی شوند. رویکرد پژوهش، کیفی است و از نظریه زمینهای استفاده میکند. دادههای حاصل از مصاحبه نیمهساختاریافته با 13 نفر از صاحبنظران و دستاندرکاران آموزش تربیتجنسی در رسانه به روش تحلیل خرد شامل کدگذاری باز و محوری تحلیل، و 646 برچسب مفهومی یا کدباز استخراج میشوند. این یافتهها بر اساس پرسشها و اهداف پژوهش طبقهبندی و در مقولهها و زیرمقولهها جایگذاری میشوند. محاسبه ضریبکاپایکوهن (0.6) حاکی از پایایی قابلقبول دادههاست. نتایج نشانمیدهند که وضعیت آموزش تربیتجنسی در رسانههای داخلی نیازمند توجه است. استفاده از قالبهای رسانهای مختلف با ارجحیت تلویزیون و پیامرسانهای موبایلی، آموزش غیرمستقیم و متناسبسازی فرم ارائه اطلاعات با گروههای مختلف مخاطبان بهعنوان ویژگیهای فرمی در تربیتجنسی از طریق رسانه شناسایی میشوند. بهلحاظ محتوایی نیز، متناسب بودن با فرهنگ و عرف جامعه، اتخاذ نگاه علمی به موضوع، لزوم آموزش خودمراقبتی و بدنآگاهی، پرهیز از افراط و تفریط و آموزش تدریجی واجد اهمیت معرفی میشوند. همچین نتایج نشانمیدهند که برای توانمندسازی کودکان آموزش بهنگام، آموزش نقشهای جنسیتی و ارائه الگوهای مناسب لازم هستند. در پایان براساس تحلیل دادهها «الگوی ارتباطی برنامههای آموزش تربیتجنسی در رسانه» ترسیم میشود.
کلیدواژهها
- استراوس، انسلم؛ کربین، جولیت. (1398). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینهای. ترجمه: ابراهیم افشار. چاپ هشتم. تهران: نشر نی.
- دادگران، محمد. (1391). مبانی ارتباط جمعی. چاپ هجدهم. تهران: انتشارات مروارید.
- بهرامی، نسیم؛ سیمبر، معصومه؛ سلیمانی، محمدعلی. (۱۳۹۱). چالشهای بهداشت جنسی نوجوانان در ایران: یک مطالعه مروری. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی. دوره 10 . شماره 4 . صفحات 1 تا 16.
- سورین، ورنر؛ تانکارد، جیمز. (1396). نظریههای ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان. چاپ هشتم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- شریفی، محبوبه. (1395). طراحی و تدوین راهنمای آموزشی تربیت جنسی کودکان از بدو تولد تا ۱۲ سال. پایان نامه دکتری. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی اصفهان.
- فرمهینی فراهانی، محسن. (1386). تربیت جنسی. تهران: البرز.
- فراهانی، محسن؛ سعید، زهره. (1391). بررسی تأثیر رسانهها بر تربیت و رشد کودکان و نوجوانان. فصلنامه علمی تخصصی پژوهشنامه تربیت تبلیغی. سال اول. پیششماره دوم. صفحات 39 تا 62.
- گنجی، ژیلا. (1396). بررسی و تبیین راهکارهای ارتقاء تربیت و آموزش جنسی کودکان، ویژه والدین: یک مطالعه تلفیقی. پایاننامه دکتری. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی شاهرود.
- مالینوفسکی، برانیسلاو. (1390). غریزه جنسی و سرکوبی آن در جوامع ابتدایی. ترجمه محسن ثلاثی. چاپ سوم. تهران: نشر ثالث.
- مرقاتی خوئی، عفت السادات. (1396). «پدر و مادر اولین آموزگاران جنسی کودک». رشدآموزش مشاور مدرسه. شماره 46، صص 40 تا 41.
- معماری، طاهره. (1397). ارائه چارچوب مفهومی برای آموزش والدین به منظور ارتقاء سلامت جنسی دانشآموزان نوجوان. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
- وب سایت صندوق جمعیت سازمان ملل متحد. (2015). https://www. unhcr. org
- Bahrami, N; Simbar,M & Soleimani,M.A. (2013). “Sexual health challenges of adolescents in Iran: A review article”, Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research.10 (4):1-16.
- Dadgaran, M. (2010). Basics of Mass Communication, Tehran: Morvarid
- Farmahini Farahani, M. (2016). Sexual Education. Tehran: Alborz.
- Farahani, M & Saeed, Z. (2011), “Investigating the impact of media on the upbringing and development of children and adolescents”. Missionary Education. 1 (02):39-62.
- Ganji, J. (2016). Examining and explaining strategies to improve children's education and sex education, especially for parents: a consolidated study. Dissertation. Medical University of Shahrood.
- Glasser, M.D. W. (1998). Choice Theory: A New Psychology of Personal Freedom. Harper Collins Publishers.
- Katz, E. (1959). “Mass Communications Research and the Study of Popular Culture: An Editorial Note on a Possible Future for This Journal”. Studies in Public Communication, 2 1-6. Retrieved from https://repository. upenn. edu/asc_papers/165
- Malinowski, B. (2011). Sex and Repression in Savage Society. Translated by: Mohsen Solasi. Tehran: Sales.
- Memari, T.(2018). Providing a conceptual framework for educating parents to promote the sexual health of adolescent students, Dissertation. University of Tehran.
- Merqatikhoyi, E.S. (2017). “Parents are children's first sex educators”, Reshde Amoozeshe Moshavere Madrese. 46 (1): 40-41.
- Merghati-Khoei E; “Abolghasemi N. & Smith T. (2014). Children are Sexually Innocent: Iranian Parents’ Understanding of Children’s Sexuality”. Archives of Sexual Behavior. V 43. P: 587-595.
- Newman, W. L. (1997). Social research methods: qualitative and quantitative approaches. USA: Allen & Bacon.
- Sharifi, M. (2015). Designing and compiling educational guide for sexual education of children from birth to 12 years. Dissertation. Medical University of Isfahan.
- STRAUSS, A. ,& CORBIN, J. (2019). Basics of Qualitative Research : Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, Translated by: Afshar, Ebrahim. Tehran: Nashre Ney.
- STRAUSS, A. ,& CORBIN, J. (Eds). . (1997). Grounded theory in practice. Thousand Oaks, CA: Sage.
- Werner, J.S&Tankard, J.W. (2016). Commuication Theories: Origins, Methods, and Uses in the Mass Media. Translated by: Dehghan, Alireza. Tehran: University of Tehran Press.