مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی.

چکیده

این مقاله به مطالعه سواد رسانه‌ای انتقادی فعالان سایبر زن در ایران و هدفمندی آن‌ها پرداخته است. هدف اصلی دست‌یابی به سطح سواد رسانه‌ای انتقادی چه در بخش مصرف و چه در بخش تولید فعالان سایبر زن است؛ سواد رسانه‌ای این توانایی را به زنان می‌دهد تا بتوانند در مقابل عرضه‌شدگی رسانه‌ها هر آن‌چه که به او عرضه می‌شود را‌ مدیریت و کنترل کند و همچنین آن‌ها  را در استفاده از اینترنت به نفع خود و رساندن صدایشان به گوش دیگران توانا می‌سازد.  به منظور آگاهی از سطح سواد رسانه‌ای انتقادی زنان فعال در فضای سایبر و هدفمندی آن‌ها از روش پیمایش استفاده شده است. پرسشنامه الکترونیکی به صورت آنلاین بر روی شبکه‌های اجتماعی و از طریق ایمیل در اختیار زنان فعال در فضای سایبر گذاشته شده است. برای تصادفی بودن نمونه مورد مطالعه روزهای هفته به صورت تصادفی انتخاب شد و تعداد 429 پرسشنامه قابل قبول با استفاده از نرم افزار SPSSمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.  بعد از تجزیه و تحلیل مشخص شد که بین گروه‌های سنی مختلف و سطح سواد رسانه‌ای انتقادی در بخش مصرف تفاوت معنادار وجود دارد اما در مورد سواد رسانه‌ای انتقادی در بخش تولید تفاوت معناداری وجود ندارد. بین گروه‌هایی با تجربه استفاده از اینترنت و سواد رسانه‌ای انتقادی چه در بخش مصرف و چه در بخش تولید تفاوت معنی‌دار وجود دارد. همچنین بعد از آزمون فرضیات مشخص شد سواد رسانه‌ای انتقادی مصرف و تولید با هدفمندی فعالیت‌ها رابطه دارد.

کلیدواژه‌ها

 

-  احمدی،‌ محمد (1389) « مطالعه سواد دیجیتالی دانشجویان کارشناسی دانشگاه تهران و ارایه چهارچوبی برای ارتقا سواد دیجیتال»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی.
-    باکینگهام،‌دیوید (1389) آموزش رسانه‌ای ( یادگیری، سواد رسانه‌ای و فرهنگ معاصر)، ترجمه حسین سرفراز، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
-         بیکر، ترزال (1377) نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: روش
-  پاتر، جیمز(1391) بازشناسی رسانه‌های جمعی با رویکرد سواد رسانه‌ای، ترجمه یزدیان و دیگران، قم: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش‌های اسلامی.
-  حاجی حیدری، حامد و یزدیان، حمید (1390) « سنجش و کاربست الگوی پنج سطحی سواد رسانه‌ای انتقادی: مطالعه موردی دانشجویان دانشکده صدا و سیمای ج.ا.ا.» مجله جهانی رسانه- نسخه فارسی، دوره 6، شماره 2، شماره پیاپی 12: 30- 57.
-  خانیکی، هادی و بصیریان جهرمی، حسین (1392)«کنشگری و قدرت در شبکه‌های اجتماعی مجازی: مطالعه کارکردهای فیس‌بوک در فضای واقعی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره61: 80-45
-    دواس، دی.ای (1376) پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
-    دوالت، مارجوری ال (1385) روش رهایی بخش: مطالعات زنان پژوهش اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: دانشگاه تهران.
-    راوردراد، اعظم (1382) « مشارکت زنان در رادیو و تلویزیون»، فصلنامه پژوهش زنان، دوره اول، شماره 5: 196-167.
-    کورتز، نورمن (1384) مقدمه‌ای بر آمار در علوم اجتماعی، ترجمه حبیب‌ الله تیموری، تهران: نشر نی.
-    ساروخانی، باقر (1385) روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
-    سیلوربلات، آرت و دیگران (1391) رویکردهایی به سواد رسانه‌ای، ترجمه امیر یزدیان، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
-    کاظمی‌پور،‌ شهلا (1380)«خواست و مصلحت مخاطبان و چگونگی برقرار کردن ارتباط منطقی بین آن‌ها»، پژوهش و سنجش، شماره 26: 96-83
-    مک لافین، جانیس (1387)زنان و نظریه اجتماعی و سیاسی مناظرات و گفتگوهای جاری، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: شیرازه.
-    نصیری،‌ بهاره (1389) «نقش سواد در نظام آموزش»، پایان‌نامه دکترا رشته علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات.
-  ون‌زونن، لیزبت (1383) « رویکردهای فمینیستی به رسانه‌ها»، ترجمه محمدضا حسن‌زاده و حسن رئیس‌زاده، فصلنامه رسانه، سال پانزدهم، شماره1: 196-155.
-          Alvermann, D. E.,& Hagood, M. (2000). "Critical Media Literacy: Research, Theory, and Practice in “New Times”" .The Journal of Educational Research, (93)3,193-205.
-          Ashley, S. A., Maksel, A.,& Craft, S. (2013)."Developing a News Media Literacy Scale".Journalism & Mass Communication Educator,(68)1,7-21.
-          Berry, D .(2008). Journalism, Ethics and Society. Ashgate Publishing, Ltd.
-          Bowman, S., &Willis, C. (2003).We Media: How Audiences Are Shaping the Future of News and Information. Reston, VA: Media Center, American Press Institute.
-          Chamberlain, K. (2010). "Redefining Cyberactivism: The Future of online Project".The Review of Communication,(4)3–4,139–146.
-          Craft, S., Maksl, A.,& Ashley, S. (2013). "Measuring News Media Literacy How Knowledge and Motivation Combine to Create News-Literate Teens" .Retrieved Fromhttp://Scholarworks.Boisestate.Edu/cgi/Viewcontent.Cgi?Article=1062 context=Communication_Facpubs accessed 20July 2013.
-          European Commission (n.d.)."Media Literacy’, Audiovisual and Media Policies".Retrieved Fromhttp://ec.Europa.eu/Culture/Media/Media-Literacy, Accessed 15July 2013.
-          Frechette, J., D. (2005). "Critical Thinking for the Cyberage".Yearbook of the National Society for the Study of Education,(104)1, 100–118.
-          H Anson, J. (2010)."MEDIA LITERACY". Retrieved from http://Centralspace.ucmo.Edu/xmlui/Bitstream/Handle/10768/23/JHenson LibraryScience.pdf?Sequence=1 Accessed 20July 2013.
-          Hobbs, R. (2011). "The State of Media Literacy: A Response to Potter".Journal of Broadcasting & Electronic Media, (55)3, 419-430.
-          Johnson, N. (2013). "Empowerment of  Rural Women Through Media  Literacy Education" .Retrieved. fromhttp://www.Srjis.com/Srjis_New/Images/Articles/47%20Dr.%20John.pdf
-          Kavada, A.(2010).Activism Transforms Digital: The Social Movement Perspective. Mary, J. "Digital Activism Decoded: the new Mechanics of Change". Pp101-118. New York: International Debate Education Association. Retrieved fromhttp://www.cl.cam.ac.uk/~sjm217/Papers/Digiact10all.pdf
-          Kellner, D., & Share, J. (2005). "Toward Critical Media Literacy: Core Concepts, Debates, Organizations, and Policy". Studies in the Cultural Politics of Education,(26)3,369_386.
-          Mitra,A. (2008). "Using Blogs to Create Cybernetic Space: Examples from People of Indian Origin".Convergence,14(4),457- 473.
-          Morris, D.,& Langman, L.(2002). "Networks of Dissent: A Typology of Social Movements in a Global Age". Retrieved fromis.njit.edu/vci/iwci1/Morris-Networks-Dissent.doc
-          Ng, M. (2012). "Contemporary Female Activism: Female Activists and Social Movements in the Cyber-Era". Retrieved from http://legalstudies.berkeley.edu/files/2012/05/Ng_Melody_Honors-Thesis.pdf
-          Okello-Orlale, R. (2011). "Media and Information Literacy and Women, the Case of Sub-Saharan Africa".Retrieved fromhttp://www.Genderlinks.org.za/Attachment.php?aa_id=13303
-          Papacharissi, Z.(2000). "The Virtual Sphere: The Internet as a Public Sphere". New Media & Society, 4(1), 9–27.
-          Rich, M. (2004). "Health Literacy via Media Literacy: Video Intervention/ Prevention Assessment". American Behavioral Scientist,48(2), 165-188.
-          Sayers, T. (1998). "Cyberfeminism in Canada: Women, Women's Organizations, The Women's Movement and Internet Technology". A thesis submitted to the Department of Sociology in Conformity with the Requirements for the Degree of Master of Arts.
-          Schultz, D.,& Jungherr, A. (2010). "Applications: Picking the Right One in a Transient World". Mary, J. Digital activism Decoded: the new mechanics of change.Pp33-46. New York: International Debate Education Association .Retrieved from http://www.cl.cam.ac.uk/~sjm217/papers/digiact10all.pdf
-          Thoman, E., & Jolls, T.( 2004). "Media Literacy – A National Priority for a Changing World". American Behavioral Scientist, (48)1,18 – 29.
-          Thurlow, A. (1992). "Women, Media and Development: Alternative Media Programmes by and for Women: a Case Study in Jamaica". Master of Art in International Development Studies Saint Mary's University, Halifax, Nova Scoita.
-          Tisdell, E. (2008). "Critical media literacy and Transformative learning: Drawing on pop Culture and Entertainment Media in Teaching for Diversity in Adult Higher Education". Journal of Transformative Education,(6)1, 48-67.
-          Van Zoonen, L. (2002). "Gendering the Internet: Claims, Controversies and Cultures".European Journal of Communication,(17)1, 5-23.
-          Voithofer, R.,& Winterwood, F. (2010). "Articulating and Contextualizing Multiple Literacies in an Urban Setting". Urban Education,(45)5,687.