مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان

2 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان

چکیده

نوشتن و درج مطالب روی اسکناس‌ها پدیده‌ای به نسبت نوین است که تفاسیر مختلفی درباره‌ی آن شکل گرفته امّا تا کنون مورد بررسی علمی قرار نگرفته است. پژوهش حاضر، به منظور فهم شرایط، تعاملات و پیامدهای مربوط به اسکناس‌نویسی با روش نظریه‌ی زمینه‌ای انجام گرفته است. داده‌های این مطالعه از طریق تحلیل محتوای اسکناس نوشته‌ها و مصاحبه‌ی عمیق با اسکناس‌نویسان گردآوری شده است. با کمک روش‌ نمونه‌گیری با حداکثر تنوع با 26نفر از مطالعین کلیدی مصاحبه شده است تا اشباع نظری حاصل گردد، نهایتاً داده‌های گردآوری شده در قالب198 مفهوم،21 مقوله عمده و نهایتاً یک مقوله هسته کدگذاری و تحلیل شده‌اند. نتایج مصاحبه با اسکناس‌نویسان کرمانشاهی نشان داد که کنش‌گران در واکنش به «ساخت محدود فرصت‌های سیاسی»، «اختلال رابطه‌ای»، «فشارمعیشتی» و «عقده و محرومیت» خویش به پدیده‌ی اسکناس‌نویسی روی آورده‌اند. در این میان «نبود منع قانونی» به عنوان زمینه‌ی تسهیل‌گر و «تأثیر رسانه‌های بیگانه» به عنوان شرایط مداخله‌گر عمل می‌کنند. کنش‌گران در راهبردهای خویش اسکناس‌نویسی را به منظور«ارتباط با دیگران»، «جلب توجه»، «ساخت کانال ارتباطی جدید»، و به مثابه «ابزار اعتراضی»،«کنش سیاسی مخفی»، «تخلیه‌ی روانی» و «تفنّن» تجربه کرده و نیز برای «ترویج مذهبی» به کار می‌گیرند. آن‌ها «رسانه‌شدگی پول»، «مقاومت پنهان» و «آگاهی بخشی» را پیامدهای مثبت این امر و «آسیب اقتصادی» و «جلوه‌ی نامناسب ملّی» را پیامدهای منفی آن تلقی می‌کنند. مقوله‌ هسته‌ نیز که دیگر مقولات کلّی را شامل می‌شود مقوله‌ی «برساخت شبکه‌ی ارتباطی جدید به ‌مثابه جایگزین محدودیت‌ها» است.  

کلیدواژه‌ها

-         آزاد ارمکی، تقی (1388) نظریه‌های جامعه شناسی، تهران: سروش.
-         استراس، آنسلم وکوربین، جولیت (1390) مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه ابراهیم افشار، تهران: نی.
-         اشلی، دیوید و اورنشتین، دیوید م (1383) نظریه جامعه‌شناسی، اصول مبانی کلاسیک، ترجمه سید علی اکبر میرمهدی حسینی، کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
-         ایمان، محمدتقی (1390) مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-         باقری‌بنجار، عبدالرضا و حشمتی، محمدرضا (1390) جامعه‌شناسی دیوارنویسی، تهران: علم و دانش.
-         برایمن،آلن (1389) کمیت و کیفیت در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هاشم‌آقابیگ‌پوری، تهران: جامعه‌شناسان.
-         توسلی، غلامعباس (1387) نظریه‌های جامعه شناسی، تهران: سمت.
-         جلایی پور، حمیدرضا و محمدی، جمال (1387) نظریه‌های متأخر جامعه شناسی، تهران: نی.
-         خاکسار، لیلا (1377) «فرهنگ نگهداری اسکناس: چگونه از پول ملی خود مراقبت کنیم»، فرهنگ و تعاون، شماره 9.
-         دفلور، ملوین لارنس (1387) شناخت ارتباطات جمعی، مبانی، تاریخچه‌ها، نظریه‌ها، ترجمه ناصر باهنر و سیروس مرادی، تهران: دانشکده صدا و سیما.
-         راش، مایکل (1381) جامعه و سیاست، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: سمت.
-         ریتزر،جورج (1385) نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: علمی.
-         طاهری کیا، حامد و رضایی، محمد (1392) « گرافیتی ایرانی: مقاومت و خود- بیانگری از طریق دیوارهای شهری، جامعه‌شناسی ایران» ، دوره چهاردهم، شماره 1.
-         عواطفی‌نژاد، اعظم (1387) « داد و ستد الکترونیکی کاهش هزینه چاپ اسکناس»، دنیای اقتصاد.
-         کرایب، یان (1385) نظریه اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس، ترجمه عباس مخبر، تهران: آگه.
-         کوثری، مسعود (1389) « گرافیتی به منزله هنر اعتراض»، جامعه شناسی هنر و ادبیات، سال دوم، شماره 1.
-         گیدنز، آنتونی (1376) جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نی.
-         محمدپور، احمد (1390) روش تحقیق کیفی، ضد روش1، تهران: جامعه شناسان.
-         موسوی، سید حسین (1387) پول نوشته‌ها، بوشهر: انتشارات شروع.
-         روزنامه ایران (1388) « بانک‌ها پول مخدوش نمی‌گیرند، گزارش «ایران» از اولتیماتوم بانک مرکزی درباره اسکناس‌های بی‌اعتبار »، شماره 4399.
-         سایت سازمانی «بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران»: www.cbi.ir رجوع کنید به لینک‌های زیر:
-         سایت زیر به بحثی در این باره پرداخته است:
-         سایت خبرگزاری اهل بیت (ع): http://www.abna.ir رجوع کنید به خبر شماره 634731 در لینک زیر:
http://www.abna.ir/persian/service/europe/archive/2014/08/31/634731/story.html
-       Creswell, W.John (2007 (Qualitative Inquiry and Research Design, Sage Publications.
-       Denzin, K. Norman; Lincoln S. Yvona (2005) The Sage Handbook of Qualitative Research, Sage Publications.
-       Scott James C. (1990) Domination and the Arts of Resistance, Hidden Transcripts, Yale University.